İsrail ordusu, Gazze’deki ablukayı kırmak amacıyla İtalya’dan yola çıkan Özgürlük Filosu Koalisyonu’na ait “Madleen” adlı yelkenliyebaskın düzenledi. Gemiye çıkan İsrail askerleri, Greta Thunberg’in yanı sıra iki Türk’ün de bulunduğu 12 aktivisti gözaltına aldı. Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada, “İsrail, terör devleti olduğunu bir kez daha ispatlamıştır” dedi.
Gazze’ye yönelik ablukayı kırmak ve bölgedeki insanlara yardım ulaştırmak amacıyla 1 Haziran’da İtalya’dan 12 aktivistle birlikte hareket eden Madleen, sabaha karşı İsrail tarafından durduruldu. Gemideki aktivistler, İsrail askerleri tarafından yollarının kesildiğini bildirirken, İsrail Dışişleri Bakanlığı da, X’te yaptığı paylaşımda, donanmanın Madleen’e yön değiştirme emri verdiğini gösteren bir video ve “Selfie Yatı” olarak adlandırdığı geminin yolcularının güvende ve zarar görmemiş olduğunu gösteren başka bir görüntü yayınladı. Birleşmiş Milletler de, geminin 5 israil botu tarafından çevrildiğini bildirdi.
Beyaz sıvı atıldı
Özgürlük Filosu, ise gemiye müdahale edildiğini ve İsrail askerlerinin gemiye çıktığını, öncesinde gemiye İHA ile tahriş edici beyaz bir sıvı atıldığını açıkladı. Açıklamada, “Gemi yasa dışı şekilde İsrail güçleri tarafından basıldı, silahsız sivil mürettebat kaçırıldı ve yaşamsal yardım malzemelerine el konuldu” denildi, gemide bebek maması, yiyecek ve tıbbi malzeme bulunduğu belirtildi.
Gemideki insan hakları aktivisti Yasemin Acar da, yayınlanan görüntülerde, dökülen beyaz sıvıyı göstererek, “Üzerimize kimyasal bir sıvı döktüler, ne olduğunu bilmiyoruz. Bu sivillere karşı işlenmek üzere olan başka bir savaş suçudur” dedi.
Ellerini havaya kaldırdılar
İnsan hakları aktivisti Yasemin Acar’ın paylaştığı kısa videoda, İsrail askeri olduğu düşünülen bir kişinin video çekenlere telefonlarını kapatmasını söylediği duyulurken, bir başka videoda da, askerlerin gemiye yaptığı baskın sırasında aktivistlerin can yeleklerini giydiği ve bir araya toplanarak ellerini havaya kaldırdıkları görüldü.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı’nın, İsrail müdahalesine ilişkin açıklamasında da, “Gazze’ye insani yardım ulaştırmak amacıyla yola çıkan ve içinde vatandaşlarımızın da bulunduğu ‘Madleen’ adlı gemiye uluslararası sularda seyrettiği esnada İsrail güçlerince müdahalede bulunulması, uluslararası hukukun açık bir ihlalidir. Netanyahu hükümetinin, seyrüsefer serbestisini ve deniz güvenliğini de tehdit eden bu menfur saldırısı, İsrail’in bir terör devleti olduğunu bir kez daha ispatlamıştır. Gazze’de açlığı bir silah olarak kullanan ve insani yardımların ulaştırılmasını engelleyen İsrail’in soykırım politikalarına karşı uluslararası toplumun haklı tepkisi devam edecektir” denildi.
İngiltere ve Avrupa başta olmak üzere geminin alıkonulması, düzenlenen gösterilerle protesto edildi.
‘Haklı kılabilecek bir neden yok’
Asena Yatağan – İsrail güçlerinin Madleen gemisine müdahalede bulunmasını Milliyet’e değerlendiren uzmanlar, bunun uluslararası hukuka uygun olmadığını,böyle bir müdahaleyi haklı kılabilecek bir neden olmadığını ifade etti. Uzmanların, konuya ilişkindeğerlendirmeleri şöyle:
‘Hukuken geçerli değil’
■ Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: Normalde Gazze dediğimiz yer, Batı şeriatı ile birlikte bir devlettir… Burada bir Filistin devleti teorik olarak vardır ama fiiliyatta işgal altındadır. İşgal altında tutan İsrail’dir. Aslında tekne, Gazze’ye geldiğinde, teorik olarak burası Filistin toprağı… Şahsi görüşüm, gemide 7 değişik ülkeden gelen 12 kişi var. İsrail, bunları herhangi bir şekilde öldürmeye filan kalksa orada, otomatik olarak bunların arkasında duran kendi devletlerini de karşısında bulabilir. Yani İspanya’yı… Gelen gemi zaten İngiliz bandıralı. Ayağa kalkacaklar. O bakımdan İsrail’in açıkladığı şey geldiği zaman gereği ona göre yapılır. Nedir bu gerek? Hepsini kendi gelmiş oldukları yere gönderirler hiçbir şey yapmadan. Öte yandan tekne de burada alıkonulur…Bu yapılan hukuka uygun mudur? Hayır. Ama buna karşı bir şeyler yapılıp da, buradan sonuç alıcı bir noktaya gidilebilir mi? Ona da hayır. Neden? Çünkü hukuk dışı bir konu ama zaten İsrail’in şu ana bölgede yaptıklarının tamamı hukuk dışıdır.
‘Madleen görevini yaptı’
■ Dumlupınar Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Prof. Hüsamettin İnaç:İngiltere başta olmak üzere, İsrail’e destek veren ülkelerin, bu desteği önemli ölçüde çektiğini görmeye başladık… İngiltere’nin ABD’yle uzaklaşması, Netanyahu ile Trump arasındaki ihtilafın büyümesi, çözüm beklenti ve ümitleriniartırdı. Madleen teknesinin böyle bir dönemde saldırıya uğraması anlam ifade ediyor? Tabii ki uluslararası hukuk bağlamında anlaşılabilecek hiçbir boyutu yok. Çünkü burası uluslararası sular. Uluslararası sular olmasa bile, o, Filistin’in deniz sahasına girmiş oluyor. Böyle bir müdahaleyi haklı kılabilecek en küçük bir neden dahi yok. Özetle söylemek gerekirse bu Madleen gemisi misyonunu yeterince yerine getirdi, hedefine ulaşan bir aktivite, bir eylem olduğunu düşünüyorum. Bunun sonuçlarını çok yakında görmeye başlayacağız.
İşkence gibi emir: Videoları izletin!
İsrail basını, Savunma Bakanı İsrael Katz’ın, gözaltına alınan 12 kişiye Hamas’ın 7 Ekim 2023’teki saldırı görüntülerinin izletilmesini emrettiğini yazdı. “Times of İsrael” gazetesi, İsrail Savunma Kuvvetleri Sözcülüğü’nün hazırladığı 43 dakikalık videoda, çoğunluğu saldırıyı gerçekleştirenlerin vücut kameralarından alınmış görüntüler bulunduğu belirtildi. İsrail Dışişleri Bakanlığı ise, olayın bir halkla ilişkiler çalışması olduğunu iddia etti. İsrail makamları, paylaştığı görüntülerle birlikte “Selfie yatı yolcuları güvende ve hiçbiri zarar görmedi. Kendilerine sandviç ve su verildi. Gösteri sona erdi” ifadelerini kullandı. İsrail makamları ayrıca, “Ünlüler tarafından tüketilmemiş olan az miktardaki yardım malzemesi artık gerçek yardım kanallarıyla Gazze’ye ulaştırılacak” dedi.İsrail Dışişleri Bakanlığı’ndan geç saatlerde yapılan açıklamada“Selfie Yatı kısa bir süre önce Aşdod Limanı’na yanaştı. Yolcular şu anda sağlık durumlarının iyi olduğundan emin olmak için tıbbi muayeneden geçiriliyor” ifadelerini kullanarak, gözaltına alınan aktivistlerin gemiden indirildiği anlara ait fotoğraflarını yayınladı.
‘Hücrelere konuldu’
Öte yandan İsrail basını, Madleen’den alıkonulan 12 aktivistin Givon Cezaevi’nde ayrı hücrelere yerleştirileceğini yazdı. Aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir’in, aktivistlerin dünyayla irtibatını kesmek amacıyla hücrelere radyo, televizyon gibi hiçbir iletişim aracının konulmaması talimatını verdiği aktarılıyor. Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnes Callamard, aktivistlerin gözaltına alınmasını kınadı.
İşlenmedik suç bırakmamış!
Hilal Öztürk – İsrail’in, 31 Mayıs 2010’da Mavi Marmara gemisinin de aralarında olduğu Gazze’ye insani yardım taşıyan 6 gemiye, 70-80 mil açıktaki uluslararası sularda saldırıda bulunması, 10 aktivistin ölümü ve 60’ının da yaralanmasıyla sonuçlanmıştı. Saldırı sonrası Türkiye ve Lahey Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde açılan ceza davalarını takip eden hukuk ekibinde yer alan Dr. Avukat Ramazan Arıtürk, son saldırıyı Milliyet’e yorumladı, İsrail’in uluslararası hukuk ihlallerini şöyle sıraladı:
■ Deniz Hukuku: 1982 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne göre; uluslararası sularda (açık denizlerde) tüm devletlerin gemileri seyir özgürlüğüne sahiptir. Bir gemiye başka bir devletin müdahale edebilmesi ancak korsanlık, insan ticareti, izinsiz yayın gibi çok sınırlı durumlarda mümkündür. İnsani yardım taşıyan ve tanımlı risk oluşturmayan sivil bir gemiye müdahale, açıkça yasa dışıdır.
■ Blokaj uygulamaları ve meşruiyet: İsrail, Gazze Şeridi’ne 2007’den bu yana deniz ablukası uyguluyor. Ancak bu ablukanın meşruiyeti tartışmalı. Uluslararası Adalet Divanı ve BM İnsan Hakları Konseyi, ablukanın kolektif cezalandırma niteliği taşıdığını, uluslararası hukuka aykırı olduğunu belirtmiştir.
■ Silahlı müdahale ve güç kullanımı: BM Şartı’nın 2 (4) maddesi, devletlerin başka bir devlete veya sivillere karşı kuvvet kullanımını yasaklar. ‘Madleen’ silahsız ve sivil olduğu için, yapılan askeri müdahale, orantısız güç kullanımı ve yasadışı saldırı kapsamındadır.
■ Temel insan hakları, ifade ve barışçıl toplanma özgürlüğü: Gönüllüler insani yardım faaliyetini, bir protesto ve dayanışma eylemi olarak gerçekleştirmiştir. Bu bağlamda müdahale, ifade özgürlüğü ve barışçıl toplanma özgürlüğünün ihlali anlamına gelir.
■ Gözaltı ve kişi güvenliği hakkı: Uluslararası sularda gerçekleşen gözaltılar, özellikle keyfi nitelikteyse, Medeni ve Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin 9. maddesine aykırıdır. Kişiler şeffaf, adil ve hukuki bir süreç olmadan alıkonulmuşsa, bu durum keyfi gözaltı anlamına gelir.
■ İnsani yardım hakkı, sivillerin korunması: 4. Cenevre Sözleşmesi, abluka altındaki sivil nüfusa insani yardım ulaştırılmasını teminat altına alır. Yardım ulaştırılmasının engellenmesi, sivillerin açlıkla karşı karşıya bırakılması anlamına gelebilir ki bu, potansiyel olarak savaş suçu kapsamına girer.
■ Önceki örnekler: 2010’da benzer bir olayda ‘Mavi Marmara’ gemisine yapılan İsrail saldırısı sonrasında BM tarafından ağır insan hakları ihlalleri tespit edilmiş ve olay uluslararası kamuoyunca geniş biçimde kınanmıştır. Madleen olayının da benzer şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir.
■ Soruşturma açılmalı: BM İnsan Hakları Konseyi ve Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) nezdinde soruşturma açılması talep edilmelidir.
‘İsrail kimsenin cesaret edemediği hukuk ihlalleri yapıyor’
Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde “Mavi Marmara” davasını takip eden hukukçulardan, Uluslararası Hukuk Uzmanı Hakan Camuz,İsrail’in gemiye müdahalesinin, BM Deniz Hukuku Sözleşmesi’nde yer alan uluslararası teamül kurallarını da ihlal ettiğini hatırlattı. Camuz, şöyle devam etti: “İsrail devleti uluslararası hukuktan ya da uluslararası toplumdan çekinmez, kanun kural tanımaz. Yaptıklarının kendilerinin hakkı olduğuna inanan bir anlayışla hareket eder. Uluslararası siyaseti tehditlerle yaptırım altına almış bir devlet, kimseye hesap vermeden istediği gibi davranabilme özgürlüğünden yola çıkarak,uluslararası hukukta açıkça yeri olan kanuni koruma altında olan tekneye müdahale bulunmuştur…12 aktivist, Cenevre Sözleşmesi IV’ün 4. maddesi uyarınca sivil kabul edilir ve korunma altındadır. İsrail, bu kişilere insanca davranmakla yükümlü. Aktivistler insanlık dışı ya da aşağılayıcı muameleye veya işkenceye tabi tutulmamalıdır.”
Türkiye’den tepki yağdı
■ Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş: Madleen gemisine İsrail askeri güçlerinin uluslararası sularda düzenlediği terörist operasyon yalnızca bir insani yardım misyonuna değil, insanlık onuruna yöneltilmiş alçak bir saldırıdır. İnsani yardımların engellenmesi uluslararası hukuka göre açık bir suçtur. Uluslararası toplumu, bu açık hukuksuzluk karşısında sesini yükseltmeye, insani değerleri savunmaya ve Madleen’in yanında olmaya davet ediyoruz.
■ Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz: İsrail’in uluslararası sularda ‘Madleen’ adlı gemiye dönük müdahalesini lanetliyoruz. İnsani değerleri ve hukuku yok sayan, insani yardımları engelleyerek suçlarına yeni suçlar ekleyen Netanyahu yönetimi, uluslararası toplumdan gerekli karşılığı görmelidir.
■ Adalet Bakanı Yılmaz Tunç: Madleen gemisinde bulunan insan hakları savunucularına yapılan saldırı tüm insanlığa yönelmiş bir saldırıdır. Soykırımcı İsrail, düzenlediği saldırıyla ahlakının ve vicdanının olmadığını tüm dünyaya bir kez daha göstermiştir. Çocukları öldüren, yardım taşıyan gemilere saldıran, gazetecileri ve sağlık çalışanlarını hedef alan bu alçaklık cezasız kalmamalıdır.
■ Cumhurbaşkanı Dış Politika ve Güvenlik Başdanışmanı Akif Çağatay Kılıç: Madleen isimli gemiye uluslararası sularda yapılan bu müdahale aynı zamanda uluslararası hukukun da açık bir ihlalidir. Uluslararası sularda gerçekleşen ve uluslararası hukuka aykırı bu müdahale, İsrail hükümetinin terör yanlısı tutumunu gözler önüne sermektedir.
■ İletişim Başkanı Fahrettin Altun: Bu alçak saldırıyı en güçlü şekilde kınıyoruz. Siyonist İsrail yönetimi, temel insani yardımların dahi Gazze’ye ulaşmasına tahammül edemediğini bir kez daha göstermiştir. İsrail yönetimi, 20 ayı aşkın süredir uyguladığı vahşet ile bölgesel barışı tehdit eden, küresel güvenliği riske atan bir ‘miksere’ dönüşmüştür. Uluslararası camiayı ve tüm insanlığı bu çığlığa kulak vermeye, somut adım atmaya davet ediyoruz.
■ AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik: Bu saldırı emrini verenlerin ve gerçekleştirenlerin de yargılanması için tüm dünya iş birliği yapmalıdır. Tüm dünya bu saldırganlık karşısında İsrail’i lanetlemeli ve somut tedbirleri hayata geçirmelidir.
■ TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı Fuat Oktay: Bu eylemin sadece bir savaş suçu değil aynı zamanda insanlık onuruna yapılan açık bir saldırı olduğunun altını çizdi… İsrail’in uluslararası hukuk önünde hesap vereceği günlerin yakın olduğunu belirten Oktay, adaletin gecikmeden tecelli etmesi için “Bu sadece bir savaş suçu değil aynı zamanda insanlık onuruna yapılan açık bir saldırıdır. Dünya bu suça artık derhal müdahale etmeli” çağrısındabulundu.
■ CHP Sözcüsü Deniz Yücel: Bu saldırı, sadece uluslararası hukukun değil, insanlık onurunun da açıkça çiğnenmesidir. İsrail’in hukuk tanımaz tutumu karşısında sessiz kalan her devlet, bu suça ortak olmaktadır. Tüm devletleri, bu barbarlığa karşı ortak ses yükseltmeye ve İsrail’i durduracak somut adımlar atmaya çağırıyoruz. Tüm uluslararası aktörleri sorumluluk almaya davet ediyor, Madleen gemisindeki aktivistlerin derhal serbest bırakılması temenni ediyoruz.
■ DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan: İsrail Ordusunun Özgürlük Filosu Koalisyonu’na ait 12 aktivistin taşıdığı Madleen gemisine yönelik müdahalesi insanlığa ve vicdana yapılmış bir müdahaledir.
■ DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan:Madleen mürettebatına İsrail ordusunun yaptığı baskını şiddetle kınıyorum… Zulme sessiz kalmak, suça ortak olmaktır…
■ Saadet Partisi Genel Başkanı Mahmut Arıkan: Saldırıyı ve alıkoymayı şiddetle lanetliyoruz. Bu bir terör saldırısıdır. Uluslararası toplum terörist İsrail’in bu alçaklığına sessiz kalamaz. / ANKARA Milliyet